वर्णन

🔸 ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:

• छत्रपती शिवाजी महाराजांनी इ.स. १६७१ मध्ये हा किल्ला जिंकून घेतला आणि जालान लढाईनंतर काही दिवस विश्रांतीसाठी येथे वास्तव्य केले. त्यामुळे याचे नाव "विश्रामगड" पडले.
• १६८८ मध्ये मातबरखानाने मोगल सैन्य पाठवून किल्ला जिंकण्याचा प्रयत्न केला, आणि काही काळासाठी मोगल ताब्यात गेला. भगूरचा ठाणेदार गोविंदसिंग याची नियुक्ती किल्ल्यावर करण्यात आली होती.
• हा गड बागलाण परिसरावर नजर ठेवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचा होता. येथून अलंग, मदन, कुलंग, कळसूबाई, त्रिंबकगड हे परिसर स्पष्टपणे दिसतात.

🔸 वास्तुशिल्प व वैशिष्ट्ये:

• गडमाथा एक प्रशस्त पठार आहे, ज्यावर फिरण्यासाठी सुमारे ४ तास लागतात.
• सात पाण्याची टाकी, अष्टभुजा देवीचे मंदिर, गुहा, तटबंदी, दरवाजे, बुरुज, आणि शिवकालीन धान्यकोठार आजही पाहायला मिळतात.

अष्टभुजा अंबादेवीची मूर्ती सिंहासनावर आरूढ असून, तिच्या आठही हातांत विविध आयुधे आहेत. बाजूला लिंबा देवीची मूर्ती आहे.


खासदार डॉ. निलेश लंके यांच्या प्रेरणादायी नेतृत्वाखाली "आपला मावळा" संघटनेने विश्रामगड (पट्टा किल्ला) येथे एक सशक्त आणि बहुआयामी उपक्रम राबवला, ज्यामध्ये ऐतिहासिक वारसा संवर्धन, स्वच्छता, आणि पर्यावरण रक्षण यांचा समावेश होता.

🏰 विश्रामगडावर "आपला मावळा" संघटनेचे कार्य

• गड परिसरातील कचरा गोळा करून स्वच्छता मोहीम राबवली.
• तटबंदी, प्रवेशद्वार आणि मंदिर परिसरात रंगरंगोटी करून सौंदर्यवर्धन केले.
• वड, पिंपळ, शिसम, आवळा यांसारख्या स्थानिक वृक्षांची लागवड केली.
• सौर दिवे लावून गड प्रकाशमान केला.
• गडावर येणाऱ्यांसाठी विश्रामासाठी बाकडे बसविण्यात आले.
• ठिकठिकाणी सूचना फलक व दिशादर्शक फलक लावण्यात आले. 
• गडावरील पायऱ्या स्वच्छ करण्यात आल्या. 
• मंदिर परिसर स्वच्छ करण्यात आला.
• गडाच्या ऐतिहासिक महत्त्वाची माहिती स्वयंसेवकांना देण्यात आली.
• हजारो स्वयंसेवकांचा उत्स्फूर्त सहभाग 
• गडकोट संवर्धनाची शपथ घेण्यात आली.
• “इतिहासाशी नातं जोडूया, संस्कृतीचं रक्षण करूया” या घोषवाक्याने प्रेरित होऊन लोकचळवळ उभी करण्यात आली.

• ही मोहीम केवळ एक उपक्रम नव्हे, तर शिवरायांच्या गडकोटांशी भावनिक नातं जोडणारा सामाजिक संकल्प आहे. "आपला मावळा" संघटना महाराष्ट्रातील इतर गडांवरही दर महिन्याच्या एका रविवारी अशीच मोहीम राबवते.